The Dance of Storytelling ¦ Ish Ait Hamou ¦ TEDxUBIWiltz

Bedankt! Bedankt allemaal en bedankt, Tedx om mij uit te nodigen. En geloof me, ik ben vereerd én blij om hier te mogen staan. Mijn naam is Ish. Ik ben 28 jaar en ik kom uit Brussel. Toen ik gevraagd werd hier te komen spreken, wist ik meteen waarover ik wilde spreken. Ik wilde spreken over verhalen en het belang van verhalen vertellen. Want ik geloof dat achter elk verhaal een grote kracht schuilt. En diep vanbinnen geloof ik dat die kracht de wereld kan veranderen. Waarschijnlijk denken sommigen nu: 'Hoe kan een verhaal de wereld veranderen?' 'Het klinkt als een kinderlijke droom.' Wel, laat mij jullie eerst uitleggen hoe een verhaal mij veranderde. Het is een cultureel verhaal. Wat je eerst moet weten over mij, voordat ik mijn verhaal begin is dat ik een Belg ben. Maar ik ben ook Marokkaans. En wij, Belgen... Wij eten met onze linkerhand. Maar wij, Marokkanen... Eten met onze rechterhand. Toen ik 7 was, ging ik naar school. En mijn moeder had me opgegeven voor een warme maaltijd op school. We hadden de keuze om boterhammen mee te nemen of voor een warme maaltijd te kiezen. Ik liep de cafetaria in en ik begin te eten. Mijn leerkracht komt naar me toe en zegt: "Ish, je moet met je linkerhand eten." En dus deed ik dat. En ik begon met mijn linkerhand te eten. Toen keerde ik terug naar huis. Maar toen we aan tafel zaten kwam mijn moeder naar mij toe en sloeg ze op mijn linkerhand. Ze zei: "Ish, je moet met je rechterhand eten!" Dus begon ik met mijn rechterhand te eten. De volgende terug op school, opnieuw lunch. Ik kom de cafetaria binnen, begin te eten, de leerkracht komt naar me toe en... Ze slaat me op mijn rechterhand. "Wat heb ik je gisteren gezegd?" "Je moet met je linkerhand eten!" En ik at weer met mijn linkerhand. Diezelfde avond, ging ik terug naar huis. En ik vond het altijd leuk om aan tafel te zitten met mijn familie. En dan plots komt mijn moeder naar me toe met een bord eten. En ik begin al te zweten! Ik wist niet of ik met mijn linker- of rechterhand moest eten. Ik kijk rond en iedereen ziet mij heel verward zitten. Toen nam mijn moeder de tijd om me een verhaal te vertellen. Het is een religieus verhaal. Want Marokkaanse tradities zijn vaak verweven met religieuze tradities. Ze vertelde me dus een verhaal dat redelijk lang is. Maar de boodschap is dat wanneer je met je linkerhand eet je de duivel toestaat om samen met je te eten. Geloof mij, als een zevenjarige wil je niet chillen met de duivel naast je! Dus sinds die dag eet ik nog steeds met mijn rechterhand. En toen ging ik terug naar school en ga ik de cafetaria binnen. En ik zag iedereen eten, maar toen drong het tot mij door. Eindelijk verstond ik waarom iedereen met z'n linkerhand aan het eten was en waarom ik met mijn rechterhand at. Ik had dat verhaal nodig om te verstaan dat er verschillende culturen zijn, dat we verschillend zijn. En mijn leerkracht had dat verhaal eigenlijk nog meer nodig dan ik. Het zou haar geholpen hebben om te begrijpen dat ik haar niet voor de gek hield. En het zou haar gestopt hebben om bij iedere maaltijd op mijn handen te slaan. Maar dat was dus mijn eerste ervaring met de kracht die achter een verhaal ligt. Omdat ik er zoveel informatie uit kreeg. En ik wil even over die kracht blijven praten. Maar nu ben ik 14 jaar oud. En als een veertienjarige had ik al een uitgesproken mening over hoe ik mij voelde en over hoe ik naar de wereld en omgeving keek. Maar als een veertienjarige wordt niet verwacht dat je daarover praat. Er wordt van je verwacht dat je een veertienjarige bent. Een kind. Je moet pret hebben, met je vrienden spelen en naar school gaan. Maar er was dat verhaal dat ik wilde vertellen, alleen wist ik niet hoe. En toen leerde ik dans kennen! Eigenlijk geloofde ik niet dat ik degene was die dans had gevonden. Ik denk dat het de kracht was achter het verhaal dat ik wilde vertellen dat dans vond. Nu, zoals ik zei... Toen ik 14 was, had ik al een uitgesproken mening over hoe ik naar de wereld keek en hoe ik mij voelde. Maar als een veertienjarige wordt er niet verwacht dat je erover praat. Er wordt verwacht dat je met je vrienden speelt, dat je pret hebt en dat je naar school gaat, niet? En er werd mij gezegd waar ik moest stappen, hoe ik moest bewegen, waar ik moest zitten en hoe ik moest staan. En uiteindelijk... Hoe ik door het leven moest gaan. Maar nog altijd zocht ik manieren om dat verhaal te vertellen over het kind dat ik was. Ik werd geboren in België, maar werd opgevoed door Marokkaanse ouders. En ik ging door het leven met één oosters been en één westers been. Gedurende een lange tijd stond ik heel onevenwichtig in het leven. En het is vreemd dat wanneer twee werelden samenkomen een nieuwe dynamiek gecreëerd wordt. Ik werd altijd al omringd door vele verschillen. En waar sommige mensen die verschillen gebruikten om afstanden te creëren tussen elkaar, probeerde ik die verschillen te gebruiken om ons samen te brengen. Ik was een slimme kerel, maar ik was heel erg ongeduldig. Alles moest snel gebeuren. Sneller, sneller, snel, snel, snel ... Maar toen leerde ik deze hele belangrijke les. Dat sommige reizen beter met iemand anders worden gedeeld. Dans leerde mij om voor mezelf op te komen. En uiteindelijk ook om mijn verhaal met jullie te delen. Ik word hier te oud voor. En dat... Dat is waar verhalen over gaan. Verhalen gaan over het delen van informatie, over leren over de wereld waarin we leven. Ze gaan over het leren kennen van jezelf. Maar ze gaan ook over uitwisseling. En ik geloof dat een verhaal dat beter kan dan wie dan ook. Zie je, we hebben allemaal dat gesprek al gehad. Over gelijk welk onderwerp. Met een vriend, familielid of een collega. En terwijl je dat gesprek voert, zeg je iets dat misschien nuttig zou kunnen zijn voor de ander. Maar om de een of andere reden komt wat je zegt niet toe. En de reden daarvan is dat jullie allemaal en ik ook... Wij hebben zo'n ding, genaamd 'ego'. "Hij weet niet waar hij het over heeft." "Waarom zou je naar hem luisteren? Wie is hij?" "Luister niet naar hem, Ish." Die stemmen creëren een enorme muur rond je heen. En dat is wanneer een verhaal kan helpen! Dat is wanneer een verhaal een verschil kan maken. Want iedereen van ons concurreert met iemand anders. We proberen allemaal een betere mens te zijn dan de persoon naast ons. Maar niemand concurreert met een verhaal. Je concurreert niet met een boek. Ik concurreer niet met een film. En wij concurreren niet met een lied. En wanneer je niet concurreert, dat is wanneer je muren wegvallen. En wanneer je muren wegvallen, dat is wanneer een verhaal je kan bereiken. En wanneer een verhaal je kan bereiken, dat is wanneer er magie ontstaat. Ik heb die magie al vele keren mogen meemaken. En onlangs nog, enkele dagen geleden. We hebben allemaal gehoord en gezien wat er aan de hand is met de vluchtelingencrisis. Ik heb altijd al veel empathie gehad, maar ik heb er nooit echt iets mee gedaan. Vaak zie je iets op televisie of lees je iets en denk je: ik zou hier iets aan moeten doen. Maar om de een of andere reden doe je niets. Omdat je niet weet hoe of omdat je lui bent of om verschillende andere redenen. Enkele weken terug keek ik naar het nieuws. En toen zag ik dat vele vluchtelingen aangekomen waren in Brussel en dat een kamp was ontstaan. Ik stond meteen op en contacteerde alle mensen die ik kende en zei: "Kom alsjeblieft helpen, op welke manier dan ook." En enkele dagen later waren we allemaal aan het werk als vrijwilligers. Ik moet eerlijk zeggen dat dit niet normaal was voor mij. Zoiets deed ik gewoonlijk niet. En hier komt het. De magie waarover ik vertelde. Want enkele dagen daarvoor was ik thuis, mijn kamer aan het opkuisen. En ik stootte op een boek dat ik had gelezen. 'What is the what?' van Dave Eggers. Misschien heeft iemand het gelezen? Maar toen ik het boek in mijn handen had begon ik aan het verhaal te denken. Het is echt een hartbrekend verhaal over wat Afrikaanse vluchtelingen meemaken Terwijl ik aan de personages dacht en aan het verhaal dat ik 8 maanden geleden las, begon ik sterke emoties te krijgen. Deze emoties waren precies dezelfde emoties die boven kwamen toen ik naar dat nieuws keek. Dat is wanneer ik besefte dat het niet zomaar een ingeving was waardoor ik ging helpen. Het was die kracht van dat verhaal dat mij 8 maanden geleden veranderde. Zonder dat ik het zelfs door had, had het mij veranderd. Het maakte mij een andere persoon. En dat is wat verhalen doen. Ze leren ons over de wereld waarin we leven. Maar ze leren ons ook over onszelf. Ze doen ons beter begrijpen wie we zijn. En ik heb altijd geloofd dat zoals een spiegel weerspiegelt hoe je eruit ziet aan de buitenkant, een verhaal weerspiegelt hoe je innerlijk eruitziet. Laat me even een voorbeeld geven. We hebben allemaal wel al eens een film gezien, toch? Je kijkt naar een film over eender welk onderwerp. En na de film of een scène, ben je verzonken in gedachten of voel je hevige emoties. Maar je ervaart ze heel persoonlijk, want waar je meestal conversaties voert met anderen voer je deze keer de conversatie met jezelf. Je muren zijn naar beneden, het is heel persoonlijk. En wanneer je muren naar beneden zijn, dat is wanneer een verhaal je kan bereiken. Net zoals ik zeker ban dat de volgende scène eenieder van ons heeft bereikt. De zon heeft z'n hoogste punt in de lucht bereikt. Het is stil. En het koninkrijk slaapt. Er is een kleine jongen. Hij speelt in de vallei. Helemaal alleen. Hij is gelukkig. Terwijl hij speelt, hoort hij plots lawaai achter zich. Dus draait hij zich om en hij staat oog in oog met wat lijkt op een storm. De storm sleurt hem mee. Hij vecht tegen de storm. Terwijl hij tegen de storm vecht, denkt hij aan zijn vader, zijn held. Hij vraagt zich af wat zijn vader ervan zal denken. Hij vecht tegen de storm en plots ziet hij een tak. Hij springt er naartoe en houdt de tak vast alsof zijn leven ervan afhangt. Plots breekt de tak. En hij valt terug in de storm. Hij vecht er tegen, hij wil blijven leven. Maar belangrijker: hij denkt aan zijn vader. Want zijn vader is zijn held. Hij wil net zoals hem zijn. Dus hij vecht en vecht en vecht. Net op het moment waarop hij niets meer kan doen en hij zichzelf niet meer kan redden komt zijn vader uit het niets en springt in de storm. Hij raapt hem op en helpt hem de storm te bevechten. Zijn vader zet hem op een veilige plaats terwijl hij weggesleurd wordt door de storm. De kleine jongen kijkt naar de storm. "Papa, papa! Waar ben je?" En plots springt zijn papa uit de storm en houdt hij zich vast aan een rand van de vallei. Hij klimt omhoog. De kleine jongen kijkt naar zijn vader en is blij: kijk naar mijn vader, mijn held! Hij is zo geweldig, ik wil net zoals hem zijn! Hij is veilig! En zijn lach verandert in een frons wanneer hij het lichaam van zijn vader naar beneden ziet vallen. De storm is verdwenen. De kleine jongen rent naar zijn vader. Hij beweegt niet meer. "Papa, papa, word wakker!" "Stop met spelen!" zegt hij, denkend aan een spelletje dat ze 's ochtends altijd speelden. Wanneer zijn vader deed alsof hij nog aan het slapen was. Zijn vader is alles. Maar hij wordt niet wakker, want hij is niet aan het slapen. En dat is wanneer Simba zich realiseert dat zijn vader, Mufasa, dood is. Dat is een intense scène. Het is een intense scène. Wat interessant is, is dat zulke scènes, zoals deze, moeilijke onderwerpen zoals de relatie tussen zoon en vader, dood, leven, liefde zo gemakkelijk bespreekbaar worden gemaakt bij het publiek, bij ons. Maar waar ik nog het meest van hou bij deze scène is dat nadat je het hebt bekeken, hoe je je ook voelt, hoe je je ook voelt over deze scène, het zegt zoveel over wie je bent. Het zegt zoveel over hoe je denkt over het leven, hoe je denkt over liefde, hoe je denkt over je eigen vader, hoe je denkt over de relatie tussen een zoon en een vader. Het zegt daar heel veel over. En je kan jezelf herontdekken. Want we hebben allemaal zoveel dingen die we willen zeggen. We hebben zoveel meningen over zoveel dingen. En het zijn die verhalen die ons kunnen helpen om die emoties, gedachten, ideeën en meningen te ontgrendelen. Verhalen kunnen je onderwerpen en ideeën bijbrengen die je van jouw omgeving of van jezelf misschien niet zou kunnen krijgen. Net zoals wij hier samen zijn, maar we tegelijkertijd ook miljoenen ervaringen van de buitenwereld missen. Maar morgen zullen die ervaringen in verhalen veranderen. En die verhalen kunnen ons inspireren. Net zoals ons verhaal hier hen misschien zal inspireren. En ik heb veel gepraat over mijn eigen ervaringen met verhalen. Ik zou graag eindigen met een ervaring van een vrouw die ik ongeveer 2 jaar geleden leerde kennen. 2 jaar geleden was mijn eerste signeersessie op een boekenbeurs van mijn eerste boek: 'Hard Hart'. Heel goed boek trouwens. Ik was heel erg nerveus, want ik was er nog nooit geweest. Nooit als kind, nooit. Ik vond het spannend, eerste keer als auteur! Het enige waar je aan denkt op een boekenbeurs als auteur is dit: je hoopt dat iemand je boek wil laten signeren. Je wilt niet die gast zijn die helemaal alleen zit aan zijn tafeltje, zonder publiek. Dus toen ik daar was, vond ik het heel leuk, want er waren enkele mensen. Ik begon met signeren. Plots, echt uit het niets... Zo uit het niets dat ik mij soms afvraag of het wel echt gebeurd is. Maar dus uit het niets kwam een oud vrouwtje. Ze komt naar me toe en komt bij mij aan. Ze neemt mijn boek en begint te lezen. Ze leest een pagina. Ze start een tweede pagina. Twee pagina's duurt wel een tijdje om te lezen, niet? Dus een hele rij mensen vragen zich af: 'Wat doet zij toch?' 'Ze moet toch ook aanschuiven in de rij?' Maar het is een oud vrouwtje, dus natuurlijk zegt niemand iets. Dus iedereen is aan het wachten en ik kijk naar haar. En dan sluit ze het boek en zegt ze: "Ish, jouw schrijven doet me denken aan mijn schrijven." Ik was geïnteresseerd en vroeg: "Dan bent u dus een schrijfster?" "Nee," zegt ze. "Ik schrijf gedichten." Ik zei: "Interessant! Wat heb je meegemaakt, of wat zorgde ervoor dat je gedichten begon te schrijven?" Ze zei: "Dat is een verhaal waar je geen tijd voor hebt." Toen ze dat zei wist ik dat ik er tijd voor moest maken. Ze was te mysterieus! Dus ik nam de tijd, ik zei: "Sorry mensen, oud vrouwtje eerst." Ik zei: "Wat is het verhaal?" Toen ze 17 was, wilde ze zelfmoord plegen. Om redenen die ik niet ken, had ze niet voldoende redenen gevonden om dit leven te leiden. Ze werd wakker in een klein appartement in Gent, een bekende stad in België, Ze ontbeet, nam een douche, kleedde zich aan en ging voor het laatst naar buiten. Haar plan was om naar de tramsporen te wandelen. Terwijl ze door de stad loopt, passeert ze een kleine bibliotheek. En terwijl ze die passeert, herinnert ze zich een vriendin die altijd zei: "Je moet dit boek lezen!" "Er is een geweldig boek dat je moet lezen! Het is zo interessant, zo mooi, zo inspirerend!" Om een of andere reden denkt ze bij zichzelf: 'Weet je wat, ik ga naar binnen.' 'Ik lees enkele pagina's en dan zet ik mijn plan verder.' Ze gaat naar binnen, neemt het boek en begint te lezen. Een pagina, een tweede pagina, een derde, vierde, een hoofdstuk, twee hoofdstukken, ... Ze krijgt interesse. Dus zegt ze: "Ik kom morgen terug." "Ik lees verder. Maar als ik klaar ben, zet ik mijn plan verder." Ze kwam een tweede dag, een derde dag, een vierde. Na vijf dagen was het boek uit. En in die tijd die nodig was om het boek uit te lezen had ze voldoende redenen gevonden om te leven. Ze kreeg weer interesse. Haar vuur begon opnieuw te branden. Ze verliet de bibliotheek en in de plaats linksaf te slaan naar de tramsporen, ging ze naar rechts. Ze ging terug naar haar appartement, nam pen en papier en begon het schrijven van haar eerste gedichten. Sindsdien schrijft ze. Wat ik hiermee wil zeggen, is dat als een verhaal haar kon veranderen, als verhalen mij konden veranderen, en als verhalen jullie allemaal kunnen veranderen... Dan geloof ik dat verhalen de wereld kunnen veranderen. Dank u wel.